شاخص فرسایندگی باران مهمترین عامل تاثیرگذار بر فرسایش خاک است.این پژوهش با هدف تعیین تغییرات مکانی و زمانی انرژی فرسایندگی باران در جنوب غرب ایران انجام شده است. خصوصیات بیش از 10000 رگبار مربوط به 27 ایستگاه سینوپتیک در جنوب غرب ایران مورد استفاده قرار گرفت و انژری جنبشی (E) و حداکثر شدت بارندگی 30 دقیقه ای (I30) رگبارها محاسبه ومتوسط شاخص فرسایندگی ماهیانه و سالیانه برای کلیه ایستگاه ها تعیین شد. پهنه بندی تغییرات مکانی به روش اسپلاین انجام گرفت. نتایج نشان دادند که ضریب فرسایندگی باران در ماه های مختلف از شمال به جنوب و از غرب به شرق کاهش می یابد. بالاترین و پایین ترین ضریب فرسایندگی سالیانه به ترتیب برابر 26.39 و 6.11 MJ.mm.ha-1.h-1.yr-1 و به ترتیب متعلق به ایستگاه های ایوان (استان ایلام) و ایستگاه بروجن (استان چهارمحال و بختیاری) می باشد. از نظر زمانی بالاترین ضریب فرسایندگی برابر با 183.7 MJ.mm.ha-1.h-1.yr-1 است که در فصل زمستان رخ می دهد. وجود ضرائب همبستگی معنی دار بین میانگین های سالانه مقادیر بارش و شدت بارش و ضرائب فرسایندگی مرتبط با آن دوره های زمانی به ترتیب برابر 0.94 و 0.93 می باشند که تخمین میانگین های سالانه ضرائب فرسایندگی باران را به کمک مقادیر بارش تسهیل می نمایند. نتایج نشان دادند که استفاده از میانگین های بارش و شدت بارش سالیانه در یک مدل رگرسیون چندگانه برای بر آورد ضرائب فرسایندگی سالیانه قابل اعتمادتر از هنگامی است که از معادلات رگرسیون ساده برای این منظور استفاده شود.

در دهه های گذشته نقش فرسایش خاک مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بوده، به طوری که آگاهی از عامل های مؤثر در آن و تغییرات گسترده این عوامل از نیازهای اولیه مدیریت سرزمین است. هدف از این پژوهش، بررسی ضریب تغییرات زمانی و مکانی متغیرهای فرسایشی و عامل های هیدرولیکی در شیارهای حاصل از شخم در زراعت دیم گندم در دامنه های با شیب 20 درصد است. در این رابطه، ابتدا شخم رایج منطقه از بالا به سمت پایین شیب انجام و شیارهای 10، 20 و 30 متری ایجاد شد. پس از اعمال دبی های 10، 15 و 20 لیتر بر دقیقه به مدت 10 دقیقه، متغیرهای هیدرولیکی و غلظت های رسوب در سه فاصله زمانی و مکانی مساوی اندازه گیری و نرخ جدایش و انتقال ذرات محاسبه شد. به منظور بررسی ضریب تغییرات عامل های یاد شده نیز شاخص خطای نسبی محاسبه شد. نتایج نشان داد که خطای نسبی نرخ جدایش، انتقال و غلظت رسوب اختلاف معنی داری در سطح یک درصد را با عامل های هیدرولیکی دارند. این اختلاف بین قدرت جریان خطای نسبی نرخ جدایش و انتقال در سطح پنج درصد معنی دار شد. بررسی زمانی هدرروی خاک نیز نشان داد که ضریب تغییرات در بازه زمانی انتهایی و ابتدایی بیشتر از بازه میانی است، ولی بین این بازه ها تفاوت معنی دار مشاهده نشد. علت آن را می توان به وجود رسوبات فراهم در مراحل اولیه و زیرخوردگی و ریزش دیواره ها در مراحل پایانی نسبت داد. بررسی مکانی مقدار ضریب تغییرات نرخ جدایش نشان داد که این عامل در مقطع ابتدایی شیارها از مقاطع بعدی در سطح یک درصد بوده و بیشتر است، در حالی که بین مقاطع دوم و سوم اختلاف معنی داری وجود نداشت.

 لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

کمینه نمودن اختلاف زمان عملکرد میان رله های جریان زیاد اصلی و پشتیبان یکی از موضوعات اساسی و مهم در مسئله هماهنگی رله های موجود در سیستم توزیع قدرت است. در این مقاله، علاوه بر یافتن مقادیر ضرایب تنظیم زمانی و درنظرگیری انواع منحنی مشخصه های مربوط به رله های جریان زیاد، جهت بررسی حالت جامع مسئله، جریان تنظیمی رله ها نیز برای بهبود بیشتر هماهنگی به طور هم زمان با دو مورد دیگر مورد بررسی قرار می گیرد. یافتن میزان بهینه ضریب تنظیم زمانی با استفاده از الگوریتم های تکاملی در مقاله های سالیان اخیر مورد بررسی قرار گرفته است. اخیراً روش بهینه سازی جدیدی به نام الگوریتم جست وجوی ابرکره معرفی شده است. در این مقاله با ارتقای این الگوریتم بهینه سازی، از آن به عنوان کاربرد در یکی از مسایل مهندسی به نام مسئله هماهنگی رله های جریان زیاد استفاده شده است. نتایج شبیه سازی بر روی شبکه نمونه، کارایی الگوریتم جست و جوی ابرکره ارتقایافته را در مقایسه با نسخه اصلی آن نشان خواهد داد. به کارگیری الگوریتم ارتقایافته در کنار درنظرگیری جریان تنظیمی رله ها باعث می شود تا مسئله هماهنگی بهینه رله های جریان زیاد در مقایسه با کارهای گذشته بهبود یابد.

ضریب پراکندگی طولی یک عنصر کلیدی در مدل سازی انتقال آلاینده در رودخانه ها می باشد. مهم ترین عامل موثر بر ضریب پراکندگی طولی، هیدرودینامیک جریان است. با توجه به متغیر بودن پارامترهای هیدرولیکی و هندسی رودخانه ها، ضریب پراکندگی طولی تابعی از زمان و مکان بوده لذا محاسبه دقیق آن در چنین شرایطی سخت و تقریبا غیرممکن می باشد. محققین زیادی طی سال های متوالی، روابط متعددی را جهت تخمین ضریب پراکندگی طولی ارائه داده اند که همه این روابط بر مبنای متوسط پارامترهای هیدرولیکی و هندسی بنا شده و هیچ کدام از آن ها از دقت قابل قبولی برخوردار نمی باشند. بنابراین با توجه به عدم قطعیتی که در برآورد ضریب پراکندگی طولی وجود دارد، این سوال مطرح است که آیا می توان در برخی موارد از برآورد دقیق ضریب پراکندگی طولی صرف نظر کرد؟ هدف از تحقیق پیش رو بررسی اهمیت ضریب پراکندگی طولی در مکان ها و زمان های مختلف در رودخانه ها تحت شرایط جریان غیریکنواخت و غیرماندگار می باشد. جهت صحت سنجی روش ارائه شده، این روش برای یک رودخانه فرضی با دو الگوی زمانی آلاینده ورودی مختلف و همچنین برای یک رودخانه واقعی (رودخانه کارون) با تابع شدت آلاینده ورودی فرضی و واقعی انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برآورد دقیق ضریب پراکندگی طولی تنها در برخی از بازه های زمانی و مکانی رودخانه الزامی بوده و در بیش تر مواقع لزومی به محاسبه دقیق آن در تمام طول رودخانه نمی باشد و در این شرایط اگر ضریب پراکندگی طولی با خطای بالایی هم تخمین زده شود اثر چندانی نداشته و خطای کمی در محاسبات توزیع غلظت ایجاد می کند.

مقدمه و هدف آگاهی از الگوی تغییرات مکانی و زمانی فرسایندگی باران برای بهبود برآوردهای فرسایش خاک به ویژه با در نظر گرفتن پوشش برف در ماه های مختلف ضروری است. در آبخیز دریای خزر به دلیل فاصله ی کم بین مناطق کوهستانی و جلگه ی پرباران، برآورد عامل فرسایندگی باران بدون اِعمال ضریب های اصلاحی پوشش برف صحت و دقت لازم را ندارد. بر این اساس این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی عامل فرسایندگی باران با اِعمال ضریب اصلاحی پوشش برف در بخش ایرانی بزرگ آبخیز دریای خزر برنامه ریزی شد.مواد و روش هابرای تعیین عامل فرسایندگی باران ماهانه، فصلی و سالانه، داده های بارندگی ماهانه ی 56 ایستگاه همدید (سینوپتیک) بزرگ آبخیز دریای خزر از سازمان هواشناسی کشور و سال نامه های آماری با دوره ی مشترک آماری 25-20 ساله (1399-1375) جمع آوری شد. در نتیجه لایه ی فرسایندگی باران در پایه های زمانی مختلف با استفاده از روش زمین آماری کوکریجینگ با متغیر کمکی بلندی از سطح دریا با ریشه ی میانگین مربعات خطا (RMSE) کمتر به عنوان معمول ترین شاخص ارزیابی و انتخاب روش بهینه استفاده شد. سپس لایه ی پوشش برف ماهانه از محصول MOD10CM تهیه و نقشه ی فرسایندگی باران اصلاح شد.نتایج و بحثبراساس نتایج، اندازه ی میانگین عامل فرسایندگی باران سالانه در بخش ایرانی آبخیز دریای خزر برابر با 254/61 مگاژول میلی متر بر هکتار ساعت به دست آمد، در حالی که با اِعمال ضریب اصلاحی پوشش برف، فرسایندگی باران سالانه به 210/53 مگاژول میلی متر بر هکتار ساعت کاهش یافت. هم چنین ایستگاه های همدید بندرانزلی و منجیل به ترتیب بیشترین و کمترین اندازه میانگین عامل فرسایندگی باران سالانه (به ترتیب 749/30 و 162/87 مگاژول میلی متر بر هکتار ساعت) را داشتند. افزون بر این بیشترین اندازه های میانگین فرسایندگی باران ماهانه با اِعمال ضریب اصلاحی پوشش برف در آوریل، اکتبر و نوامبر به ترتیب برابر با 27/27، 25/81، 25/56 مگاژول میلی متر بر هکتار ساعت مشاهده شد. از طرفی 12/81% از مساحت منطقه ی مطالعه شده در طبقه های متوسط تا خیلی زیاد فرسایندگی باران در بخش شمالی بزرگ آبخیز دریای خزر بود، که می تواند در اولویت بندی مناطق مختلف برای انجام اقدام های حفاظتی به منظور کاهش اثر عامل فرسایندگی باران بر اندازه ی فرسایش خاک و تولید رسوب استفاده شود.نتیجه گیری و پیشنهادهابراساس نتایج این پژوهش می توان گفت که نوسان فرسایندگی باران در ماه ها و فصل های مختلف نیز متأثر از توزیع زمانی بارش در طول سال است. بنابراین بیشترین اندازه های فرسایندگی باران در اکثر مناطق مطالعه شده مطابق با زمان های اصلی فعالیت های کشاورزی (کاشت و برداشت محصولات) است و زمان های بحرانی برای فرسایش خاک به شمار می روند. نتایج بررسی الگوی مکانی فرسایندگی باران در بخش ایرانی بزرگ آبخیز دریای خزر نشان داد که  تغییرات نسبی زیادی بین مناطق مختلف از جلگه تا بخش های بلند است. این الگو اگرچه تا حدی منطبق بر الگوی تغییرات اقلیمی از مناطق خشک تر و کم باران تر به مناطق مرطوب تر و پرباران تر است، اما نوع نزولات جوی و به طور ویژه برف در مناطق بلند باعث کاهش فرسایندگی باران در این مناطق شده است. بنابراین در این پژوهش ارزیابی زمانی فرسایندگی باران با اِعمال ضریب اصلاحی پوشش برف در آن، با زمان بندی حضور و تراکم پوشش گیاهی در سطح خاک نتایج قابل استنادتری برای استفاده ی مدیران و برنامه ریزان آمایش سرزمین به ویژه در بخش کشاورزی برای انتخاب نوع محصولات مناسب برای هر منطقه خواهد داشت.

پایش محصولات کشاورزی از جمله گندم، اقدام ارزشمندی است که مورد تاکید و توجه بسیاری از محققین سنجش از دوری قرار گرفته و داده ها و الگوریتم های متعددی در این زمینه معرفی و بکارگیری شده است. پردازش و تحلیل شاخص های بازیابی شده از سیگنال های راداری در طول موج ها و قطبیدگی های مختلف از جمله تکنیک های مورد استفاده در پایش این محصول است که هر چند در ایران کمتر مورد توجه واقع شده، لیکن محققان بسیاری به آن پرداخته و قابلیت های خاصی برای آن معرفی نموده اند. در این تحقیق برای اولین مطالعه، پایش گیاه گندم (آبی و دیم) در تعدادی از مزارع شهرستان شیروان با استفاده از داده های سنجنده راداری ENVISAT ASAR در باند C و دو قطبیدگی VV و HH و زاویه برخورد 41 درجه و از طریق بازیابی و تحلیل ضریب بازپخش سیگنال به کمک تکنیک تداخلسنجی مورد توجه گرفته است. نتایج حاکی از آن است که ضریب بازپخش در هر دو قطبیدگی HH و VV توانایی قابل قبولی در پایش مراحل رشد گندم آبی برای نواحی خاصی از ایران از جمله منطقه مورد مطالعه را داراست. یافته های تفضیلی تحقیق روشن ساخت که عدم حساسیت سیگنال با قطبیدگی HH به رطوبت خاک، نتایج بهتری در پایش محصول به نسبت سیگنال با قطبیدگی VV فراهم می آورد. در گندم دیم به سبب وجود فضای خالی نسبتا زیاد بین ردیف های کشت و ظریف تر بودن اجزای این گیاه نسبت به گندم آبی، سیگنال رادار در قطبیدگی VV از تاج گیاه نفوذ کرده و با رشد بیشتر گیاه، سهم بازپخش از خاک کاهش می یابد. همچنین در قطبیدگی HH، بازپخش رادار تا رسیدن گیاه به مرحله خوشه دهی افزایش و پس از آن کاهش می یابد.